Een asfaltweg met een put in eist meteen aandacht, een riolering met een gat doet dat pas wanneer het te laat is. Zoals vorige week in Brussel, waar vlak bij het station Brussel-Centraal een zinkgat ontstond van zes meter lang en zes meter breed. De oorzaak was een lek in een waterafvoerpijp.

Wat verderop bij het Schumanplein zakten begin dit jaar twee auto’s in de grond, nadat het asfalt onder hun wielen met veel kabaal was opengebarsten tot een kloof van vier meter diep. Ook toen was het een lekkende afvoer die de fundering van de weg erboven had weggespoeld. Een kleine trilling deed de rest.

Geen twijfel

Mogen we in de toekomst vaker zink- gaten verwachten? Daarover lijkt geen twijfel te bestaan. Ons rioleringsnet is oud. De gemeentelijke netwerken dateren voor het grootste deel uit de jaren 40 tot 60 van de vorige eeuw. In de steden zijn ze gemiddeld nog een eeuw ouder. Ze stammen dus uit het midden van de negentiende eeuw, toen België nog maar net onafhankelijk was geworden.

'Vooral daar is de situatie zorgwekkend’, zegt Wendy Francken, directeur bij Vlario, het kenniscentrum en overlegplatform van de Vlaamse afvalwater en -rioleringssector. ‘De meeste rioleringen in ons land zijn erg gebrekkig aangelegd. Bewoners hadden decennialang zelf de verantwoordelijkheid voor de aansluiting van hun afvoer op het netwerk. Het gevolg is een bedenkelijk kwaliteitsniveau. Vaak zijn huisaansluitingen eenvoudigweg in de bestaande riolering gekapt.’

Van die historische erfenis zijn we nog lang niet verlost en de gevolgen zijn navenant. Rioleringen barsten open, boomwortels dringen er in door, dichtingen laten het afweten. Dat leidt tot zinkgaten, maar heeft ook een nefaste milieu-impact: afvalwater sijpelt in de bodem en veroorzaakt er verontreiniging.

Peperduur

Noodzakelijk onderhoud bleef achterwege. ‘Veel rioleringen zijn daardoor ondergrondse tijdbommen’, zegt Claude Van Rooten, directeur bij het Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw.

‘Rond diezelfde tijd is ook een ministeriële rondzendbrief naar alle beheerders van de rioleringen gestuurd met de oproep om onderhoudsplannen op te stellen’, zegt Francken. ‘Die komen er nu mondjesmaat, maar de omzetting in de praktijk laat nog vaak te wensen over. De rioleringen in ons land worden nog altijd niet structureel onderhouden.’

Dat kost dan ook ontzettend veel geld. Er ligt 40.000 kilometer riolering in Vlaanderen, becijferde Vlario. De prijs van structureel onderhoud wordt op 500 miljoen euro per jaar geraamd.

Gevaarlijk spel

‘Je zal overheidsdiensten niet snel een goede straat zien openbreken om de riolering te vervangen die er onder ligt’, zegt Van Rooten. ‘De trend is om te wachten tot zowel de straat als de riolering renovatie nodig hebben. Vanuit financieel oogpunt misschien een logische keuze, maar tegelijkertijd wordt zo een wel erg gevaarlijk spel gespeeld. Burgemeesters bouwen nu eenmaal liever een nieuwe sporthal dan te investeren in hun riolen.’

Toch is het op de langere termijn altijd goedkoper om preventief in te grijpen. ‘Want inhaalmanoeuvres vragen niet alleen de uitgestelde investering, maar ook de herstellingskosten.’