Bij bronbemaling gaan miljoenen liters water het riool in

Door de lange periode zonder regen, geldt in heel Vlaanderen code oranje voor droogte. Heel wat mensen stellen zich daarom vragen bij heel wat bemalingen, waarbij water opgepompt en geloosd wordt om bijvoorbeeld een kelder te kunnen bouwen. Nu veel bouwwerven uitgesteld werden omwille van de coronamaatregelen, en bemalingen hierdoor extra lang actief blijven, dienen we nog beter na te denken over oplossingen om het grondwater te laten infiltreren of gebruiken.

Zowat 90 procent van het grondwater dat opgepompt wordt op bouwplaatsen belandt in de riolering. Dat is het wegpompen van grond­water om een werf droog en werkbaar te maken, zeker als die ondergronds gaat. Het gaat om veel water, want op een grote werf van 40 bij 25 meter, met twee ondergrondse niveaus, wordt er 100 m³/uur opgepompt.

Oplossingen

De beste oplossing is om het water opnieuw te laten infiltreren, terug te laten vloeien dus naar waar het vandaan komt. Zo’n retourbemaling laat het water terug in de bodem dringen via infiltratieputten, infiltratiebekkens of infiltratiegrachten. Er zijn heel wat plaatsen waar retourbemaling perfect kan en waar dit trouwens ook verplicht is volgens de milieuwetgeving.  Maar in een stedelijke omgeving wordt te snel gezegd dat het technisch niet kan. Toch zijn er goede voorbeelden.

Helaas is retourbemaling met de huidige best beschikbare technieken niet op elke locatie mogelijk. Men mag dan  dit water via de regenwaterafvoer of in waterlopen te laten wegstromen. Maar als het volume te groot wordt, moet de bouwer daar een heffing op betalen, omdat het grondwater de zuiveringsinstallaties nodeloos belast. Er zijn ook pompen die ‘slim’ sturen, zodat ze stoppen als de grond droog genoeg is. Hier moeten we nog verder op inzetten.

Tenslotte kan bemalingswater ook hergebruik worden. In veel gevallen is het water van goede kwaliteit en kan het dus zonder verdere zuivering gebruikt worden in de bouw zelf of voor toepassingen waar geen drinkwaterkwaliteit voor nodig is (toiletspoeling, planten gieten, …). Het gaat om grote hoeveelheden, en dus moet goed nagekeken worden welke gebruikers hiervoor in aanmerking zouden komen. Er zijn trouwens al enkele proefprojecten in Vlaanderen. Als er bv op een werf die groot genoeg is en niet te zeer ingesloten zit tussen ­andere gebouwen, kan een container geplaatst worden om deze te vullen met grondwater. Een landbouwer kan dan bijvoorbeeld met een citerne water komen halen. Als er een captatieverbod geldt, is dat soms hun laatste redmiddel. Zie hiervoor de voorbeelden in Gent, Kampenhout, Tessenderlo, Leuven,, …

Slechts als aangetoond is dat alle voorgaande oplossingen niet haalbaar zijn, mag het water op de  openbare riolering worden geloosd.

De rol van de gemeente

Ook de minister Zuhal Demir deed via LinkedIn een oproep aan de lokale besturen om streng toe te zien op de lozing van grondwater in het riool en het ondersteunen van duurzame initiatieven. De minister zal nagaan of de Vlaamse wetgeving op dat vlak aangescherpt kan worden, want hergebruik van water moet nog meer de regel worden.

De belangrijkste taak voor de gemeente is op het moment van het afleveren van de vergunning. Waar mogelijk dient retourbemaling te worden opgelegd, of aangeduid in welke waterloop geloosd kan worden. Zeker voor grotere werven is een onderzoek aan de orde naar de haalbaarheid van buffer en hergebruik. Gemeenten die een goed hemelwaterplan hebben opgemaakt, kunnen daarop verder bouwen. Uiteraard is toezicht en handhaving noodzakelijk, alsook een goede communicatie naar de bouwheren en aannemers.

Eerstdaags wordt een nota ter beschikking gesteld vanuit VMM met de verschillende mogelijkheden inzake bemalingen/vergunningen om de gemeenten bij te staan.

Voorbeelden

Er zijn verschillende initiatieven, zowel vanuit gemeenten, bouwbedrijven en buurtbewoners om het grondwater beter te benutten. VVSG bundelde via een ervaringsuitwisseling hoe gemeenten omgaan met bronbemalingen en eventueel hergebruik van het bemalingswater in tijden van droogte.

 

GENT

De stad Gent startte een proefproject voor hergebruik van water van tijdelijke bronbemalingen bij bouwwerven. De focus ligt er op hergebruik door buurtbewoners. Gent hanteert daarbij randvoorwaarden: over de duur en het doel van de bemaling; over hoe om te gaan met mogelijk verontreinigde bodems; over technische vereisten van het buffervat voor hergebruik; over de toegankelijkheid; over het hergebruik (niet geschikt voor menselijke consumptie en alleen gebruik op eigen risico); over de periode voor hergebruik. Het hergebruik van het bemalingswater moet kosteloos worden aangeboden aan buurtbewoners. De stad Gent legt ook voorwaarden op om toezicht mogelijk te maken.

KAMPENHOUT

Bij nieuwe bemalingen zal een buffervat van 10.000 liter moeten worden geplaatst. Particulieren en landbouwers kunnen hier dan water gaan ‘aftappen’. Let wel: dit is ongecontroleerd water en niet geschikt voor menselijke consumptie. Landbouwers moeten dit water ook aangeven in hun heffingsformulier.

Tijdens droogteperiodes moeten bemalingen sondegestuurd zijn. Dit betekent dat de pompen worden afgezet als het peil laag genoeg staat en pas weer worden aangezet wanneer het water te hoog komt te staan. Op deze manier wordt niet constant gepompt en zal uiteindelijk minder water verloren gaan.

De meterstanden van de debietmeters zullen wekelijks moeten worden doorgegeven via een online formulier. Zo kunnen we de vergunningsvoorwaarden beter controleren en heeft de bemaler zelf ook beter zicht op de stand van zaken.

TESSENDERLO

Via aannemers wordt de vraag ook door buurtbewoners zelf gesteld, die zien dat dit water verloren gaat, om het water ter beschikking te stellen voor het sproeien van de tuinen/auto’s te wassen. In Tessenderlo ging de aannemer in op deze vraag van de buurtbewoners en stelde een buffervat van 20.000 liter op waartoe de buurtbewoners toegang hadden.

LEUVEN

Ook in Leuven werd samengewerkt met een bouwbedrijf. Het bouwbedrijf realiseert op het Martelarenplein aan het spoorwegstation een grote ondergrondse fietsenparking. Daar wordt voortaan al het opgepompte water gerecupereerd. De Leuvense groendienst komt hier meermaals per dag langs om telkens een tank van 4.000 liter te vullen waarmee voornamelijk de zeshonderd jonge bomen die in het voorjaar geplant werden bewatert, want die hebben nu veel water nodig.

Binnen enkele weken gaat Leuven nog een stapje verder en zal het opgepompte water zelfs gebruikt kunnen worden door de inwoners, via grote vaten met een kraantje.

Wat doet VLARIO

VLARIO wil gemeenten hierin ondersteunen met technisch advies en goede voorbeelden. Meer weten? Contacteer VLARIO – info@vlario.be

Nuttige links:

Departement omgeving – richtlijnen Covid19
VMM bemaling in 4 stappen
VMM heffingen
VMM richtlijnen
DOV
OVAM
Aquafin