Waarom een hemelwater- en droogteplan?

Door de klimaatverandering worden we de laatste jaren meer en meer geconfronteerd met een gewijzigd neerslagpatroon. Voor Vlaanderen betreft dat meer regen in de winter en minder neerslag in de zomer. Bovendien neemt ook de intensiteit van de buien toe waardoor buien met korte en intense neerslag  worden afgewisseld  door langere, drogere periodes. Om hiermee om te gaan is  het belangrijk om niet alleen meer ruimte te geven aan water, maar ook zoveel mogelijk het grondwater aan te vullen.

Via de opmaak van een hemelwater- en droogteplan wordt er vorm gegeven aan een integrale, gedragen en gebiedsdekkende visie op het hele watersysteem in de gemeente. Enkel door het watersysteem in zijn totaliteit te bekijken (grondwater, oppervlaktewater en hemelwater) en dit met alle betrokken partners zal immers op een doordachte manier wateroverlast en waterschaarste kunnen aangepakt worden. Met een gebiedsdekkende visie bekomt men een gebiedsdekkende blik op de gemeente waar niet enkel de bebouwde omgeving bekeken wordt maar waar ook landbouw, natuur, recreatie, bedrijvigheid, mobiliteit,… een plek in kent. De vertaling van de visie in maatregelen op het terrein zal leiden tot het finaal en belangrijkste doel: het uitbouwen van een watersysteem dat weerbaar is tegen de gevolgen van klimaatverandering en zo bijdraagt aan een klimaatrobuuste en leefbare omgeving. 

In juni 2022 werd de blauwdruk aangevuld met een methodiek om het teveel aan hemelwater dat afstroomt van onverharde oppervlaktes te begroten. Hiermee wordt nu ook voor het buitengebied duidelijk welk volume water er zou moeten vastgehouden worden. De berekende waardes zijn als richtinggevende cijfers te beschouwen. Ze geven een indicatie van de uitdaging en vormen een startbasis voor het overleg in het buitengebied.

Doel van een hemelwater- en droogteplan?

Via de opmaak van een hemelwater- en droogteplan wordt een integrale visie uitgewerkt over waar en hoe men het water in een gebied zoveel mogelijk ter plaatse kan houden/herbruiken, infiltreren, bufferen en pas als laatste stap vertraagd afvoeren.

De doelstellingen van een hemelwater- en droogteplan zijn:

  • het creëren van een functioneel bruikbaar kader voor het lokaal bestuur en partners om beslissingen te nemen in functie van een klimaatbestendig watersysteem (grondwater, oppervlaktewater, hemelwater) en zo input en/of richting te geven aan een leefbare, waterbewuste en klimaatrobuuste gemeente en de ruimtelijke ontwikkelingen er in,
  • de opmaak van een gebiedsgerichte visie en het oplijsten van adequate en maximaal brongerichte maatregelen en opportuniteiten om knelpunten en kansen inzake waterschaarste en wateroverlast aan te pakken, voor nu en in de toekomst, waarbij een win-win wordt beoogd op meerdere domeinen (bv. klimaatadaptatie, leefomgevingskwaliteit, biodiversiteit en fijnmazige groenblauwe dooradering, circulair watergebruik,…),
  • het opzetten van een gezamenlijk (leer)proces rond de aanpak van wateroverlast en waterschaarste, wat minstens even belangrijk is als het plan zelf, om zo tot een gedragen plan en meer samenwerking te komen,
  • na uitvoering het grondgebied mee robuust maken voor de gevolgen van klimaatverandering en de negatieve effecten van verharding en verstedelijking en, afhankelijk van de maatregel, bij te dragen aan oplossingen voor verlies aan biodiversiteit, hitte-eilandeffect,…

De voorkeur wordt gegeven aan de uitvoering van maatregelen op terrein d.m.v. natuurgebaseerde oplossingen, die bijdragen aan zoveel mogelijk verschillende ecosysteemdiensten.

Methodiek

Voor de opmaak van de hemelwater- en droogteplannen werd een blauwdruk uitgewerkt door de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid. Deze blauwdruk vervangt de methodologie die in 2017 ter beschikking werd gesteld. Met deze blauwdruk kunnen lokale besturen aan de slag gaan om op die manier tot ambitieuzere hemelwater- en droogteplannen te komen zoals vooropgesteld in de Blue Deal.

BLAUWDRUK Hemelwater- en droogteplan

Opmaak hemelwater- en droogteplan

U kan de opmaak van een hemelwater- en droogteplan uitbesteden. VLARIO stelt hiervoor een nieuw bestek ter beschikking.

Bestek aanstellen dienstverlener opmaak hemelwater- en droogteplan

Conform de blauwdruk dient er een hoofdstuk gewijd te worden aan de juridische- en beleidsmatige context. Een samenvatting van de Vlaamse beleidscontext kan u hier downloaden.

Samenvatting beleidscontext hemelwater- en droogteplan

 

Lees meer op de website van CIW