Nood aan een structurele aanpak voor waterschaarste en droogte

Waterschaarste en droogte krijgen meer aandacht dan ooit in de Waterbeleidsnota 2020-2025 van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir. Geen seconde te vroeg, meent de minister. “Vlaanderen is te laat in gang geschoten als het gaat over de aanpak van droogte.”. Minister voor Leefmilieu Zuhal Demir wil zo snel mogelijk een akkoord vinden binnen de regering over een droogteplan. De laatste jaren werden we steeds vaker geconfronteerd met extreme droogte. Een structurele aanpak is dringend nodig, klinkt het unaniem in het Vlaams Parlement.

In het eerste droogteplan 2019-2021 staan 65 concrete punten, maar volgens minister Demir volstaat dat niet. Er komt een tweede ambitieuzer plan tegen de lente van volgend jaar. Intussen werd ook de Blue Deal aangekondigd om de strijd tegen droogte in Vlaanderen te verhogen.

Het beleid voor de aanpak van waterschaarste en droogte vertrekt vanuit de doelstellingen van de kaderrichtlijn Water (die het behoud en de realisatie van de goede kwalitatieve en kwantitatieve toestand van het watersysteem beoogt). Het beleid stelt het beperken van economische en ecologische schade door waterschaarste en droogte centraal en combineert dit met de inzet op een circulaire en duurzame economie in Vlaanderen waar bewust met water wordt omgesprongen.

Waarom een hemelwater- of droogteplan opmaken voor uw gemeente?

Er is binnen de gemeentelijke diensten vaak heel veel kennis opgebouwd m.b.t. wateroverlast en droogte doorheen de jaren, en zeker door experten die al jaren in dienst zijn. De knelpunten zijn dus vaak gekend, dus waarom nog een hemelwater- en droogteplan opstellen?

Een hemelwater- en droogteplan brengt al die kennis samen, zoekt naar synergiën om tegelijk diverse problemen aan te pakken, en creëert een toekomstgerichte visie rond water. Zo’n plan dient dan ook om andere partijen, zoals het gemeentebestuur, de politiek alsook de burger, te informeren en overtuigen van de acties die nodig zijn om de problematiek aan te pakken. Op deze manier wordt een visie voor de stad vastgelegd en wijzen alle neuzen naar dezelfde richting. De opmaak van een hemelwater- en droogteplan heeft dus zeker een meerwaarde.

Ook samenwerking over sectoren heen en sensibilisering zijn cruciaal om een waterrobuuste stad te creëren. Stad Leuven start daarom binnen Leuven 2030 een nieuw traject dat de belangrijkste publieke en private actoren samenbrengt om acties uit het hemelwater- en droogteplan te verwezenlijken, en innovatie te stimuleren. Ook worden beide plannen teruggekoppeld aan de bevolking.

Methodiek droogteplan

Er is nog geen Vlaamse methodiek uitgeschreven voor de opmaak van een gemeentelijk droogteplan, zoals de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW) wel reeds deed voor hemelwaterplannen. Studiebureaus ontwikkelen ondertussen hun eigen methodologie om droogteplannen op te maken.

Stad Leuven liet een plan opmaken door Sumaqua. De uitvoerder Vincent Wolfs, alsook voorzitter van WG2+3 van Vlario, schuift alvast enkele belangrijke actiepunten naar voren uit dat plan: “Stad Leuven moet maximaal inzetten op vernatting en het vasthouden van water. Dat kan onder andere door het natuurlijk watersysteem te herstellen. Het droogteplan duidt enkele gebieden aan met veel potentieel hiervoor, zowel in bebouwd gebied als in de open ruimte. Daarnaast is ook ontharding en het beperken van bijkomende verharding in de bebouwde ruimte een belangrijk actiepunt, maar minstens even belangrijk is om water van verharding slim af te leiden naar groene zones. Dat kan door bronmaatregelen te voorzien, of blauwgroene assen uit te bouwen”.

De aanpak van Leuven 

De stad Leuven heeft eind juni haar droogteplan voorgesteld aan de pers. Het droogteplan bevat 23 actiepunten om de stad te wapenen tegen lange periodes van droogte en kostbaar om te springen met water. Met deze actiepunten kan het stadsbestuur het waterbeleid vorm geven, samen met de Leuvenaars, industrie, landbouw, natuurverenigingen, kenniscentra zoals De Watergroep, Aquafin en Vlaamse MilieuMaatschappij (VMM) en overheden.

Ontharding, het opbreken van grote, stenen oppervlaktes, wordt als een belangrijk actiepunt naar voren geschoven. Samen met de Leuvenaars wil de stad het verschil maken. Daarom moedigt ze haar inwoners aan om zelf ook initiatief te nemen. Dat doet ze met subsidies voor onder andere de ontharding van voortuinen, het aanleggen van een groendak, een geveltuin of een regenwaterput.

Op werven wordt bij grondbemaling heel wat grondwater opgepompt en geloosd in De Dijle of de riool. Dit kan de effecten van droogte nog versterken. De aannemers worden opgelegd om een opvangbak met aftapkraantje te installeren waar de Leuvenaars  of stadsdiensten water kunnen aftappen. Met dat water kunnen ze dan hun planten of moestuin begieten.

De studie voor de opmaak van het droogteplan werd gegund voor zo’n 55.000 euro. Er werd voor de hele legislatuur jaarlijks een budget voorzien van 250.000 euro voor acties voortvloeiend uit hemelwater- & droogteplan, i.f.v. kleinere voorbeeld ingrepen.

Er werd voor de heraanleg van een voorbeeldstraat 1.200.000 euro voorzien. De straten die tijdens de opmaak van het droogteplan in ontwerp zaten werden op basis van voortschrijdend inzicht en resultaten hemelwaterplan, eveneens ontworpen volgens de bronmaatregelen principes (groene woonerven; type tweekleinewegen, maar ook Princes Lydialaan en Middelweg. Zij passen perfect in de resultaten en kunnen op basis van de plannen op draagvlak bij burgers en politiek rekenen ook voor een aantal minder populaire maatregelen.

Van plannen wordt vaak gezegd dat ze in de kast op een hoop belanden. Hoe gaat Leuven om met de werkelijke uitvoering van de plannen? Het is belangrijk dat de plannen ook leesbaar en begrijpbaar zijn voor leken. Naast een uitgebreidere wetenschappelijk onderbouwde versie, is het aangeraden om een samenvatting ter beschikking te stellen met aantrekkelijke lay-out om alle partijen mee te krijgen in het verhaal.

 

U kan het droogteplan van Leuven raadplegen op het ledengedeelte (Kenniscentrum – Hemelwaterplan/Droogteplan).