De waterogen van de Vlaamse burgemeesters
Opiniestuk door Wendy Francken, directeur van kenniscentrum waterbeheer VLARIO & president European Water Association
Je moet het maar willen, burgemeester worden. Naast een overvol bord krijgt elke nieuwe burgemeester er straks een grote uitdaging bij: water. Een cruciaal dossier, want in Vlaanderen mag je stellen dat ‘elke druppel telt’. Bij te weinig water, gaan we straks met elkaar knokken om druppels. Bij te veel water, kunnen druppels het verschil betekenen tussen ‘nog net onder controle’ en ‘heel veel miserie’. Klinkt dat dramatisch? Dat is de bedoeling: de uitdagingen rond water minimaliseren zou misplaatst zijn.
Om die waterpuzzel goed gelegd te krijgen, zijn grote inspanningen nodig. Niet alleen van u -waterconsument en bewuste burger- maar ook van onze overheden. Vooral steden en gemeenten zullen de mouwen moeten oprollen en precies daarom wil ik het even hebben over de 300 burgemeesters die Vlaanderen rijk is.
Die burgemeesters zijn strategische sleutelfiguren in ons nationale waterbeleid. Het is hun verantwoordelijkheid om een opdracht uit te voeren die op hogere echelons is beslist en goedbevonden. Europa bepaalde de doelen, Vlaanderen schreef de regels, de lokale besturen plannen in en voeren uit. ‘Het venijn zit in de staart’ wordt weleens gezegd en die uitspraak is in het waterdossier zondermeer op zijn plek. Het halen van de terechte -maar ambitieuze- doelen zonder te struikelen over een web van regels is topsport. Hoedje af dus voor alle burgemeesters die straks samen met hun teams een weerbaar en veerkrachtig regenwater- en afvalwatersysteem moeten bouwen en onderhouden. In lekentaal betekent dat: er mee voor zorgen dat er zuiver water in beken en rivieren komt én zich slim voorbereiden op klimaatverandering. Die laatste uitdaging is een grote broek om aan te trekken en vraagt om ingrepen die rusten op twee benen. In periodes van grote droogte moet watervoorziening gegarandeerd worden, bij extreme waterval moeten grote hoeveelheden regen op korte tijd in de juiste banen geleid worden – en vastgehouden worden voor later.
Niet alleen op het publieke domein zitten burgemeesters aan de waterknoppen. Ook op privaat domein zitten ze onzichtbaar mee aan tafel. Uw burgemeester bepaalt namelijk mee de bouwregels, waakt mee over ontharding en bepaalt mee hoe uw afvalwater (al dan niet) gezuiverd wordt.
Uw toekomstige burgemeester krijgt straks dus een bord gepresenteerd dat letterlijk overloopt. Omdat een goed geïnformeerde burger er in de verkiezingsstrijd zeker twee waard is, geef ik u een paar kernwoorden mee voor de burgemeester-waterbingo. Indien u deze woorden niet leest of hoort in verkiezingsgesprekken, dan mogen uw alarmbellen gerust afgaan: meerjarenplan, overstromingen, droogteperiodes, sluitende begroting, ontharding, infiltratie, wateropslag en decentrale waterzuivering.
Als ik zelf twee thema’s mag kiezen om op de radar van de wakkere kiezer te zetten, dan zijn het deze: regenwaterbeheer en zuiver water.
U zag het de afgelopen weken in het nieuws en in het slechtste geval maakte u het zelf mee: als het eens goed regent, dan staan we op te veel plekken tot onze knieën in het water. Om dat te voorkomen, moeten we in elke stad en gemeente keihard werken aan ontharding, slimme opvangsystemen en goedwerkende riolen. Om daar te geraken is er lokaal veel werk aan de winkel en dat krijg je niet in één jaar rond. Pientere steden en gemeenten hebben stevige meerjarenplannen waar een sluitende begroting bij past. Dat is een gepast onderwerp om elke kandidaat-burgemeester over aan te spreken.
Zuiver water is een tweede hete hangijzer. De rioleringsgraad in Vlaanderen bedraagt op dit moment 94 procent. Dat is best hoog, maar niet goed genoeg. In combinatie met een te lage zuiveringsgraad (86 %) zorgt deze ervoor dat er nog steeds veel te veel onzuiver afvalwater wegstroomt naar de waterlopen: beekjes, vijvers, rivieren en de zee – met alle gevolgen voor de waterkwaliteit en ons leefmilieu. Ook hier hebben burgemeesters veel in de pap te brokken. Op elke plek is een plan nodig om dit cijfer naar boven te tikken door te investeren in waterzuivering en gezonde riolen. Op elke plek is een plan nodig om dit cijfer naar boven te tikken door te investeren in waterzuivering en gezonde riolen. Bekijk hier zeker alle opties en onthoudt de begrippen van decentrale zuivering en IBA’s.
Op 13 oktober stemmen we voor een nieuw lokaal bestuur. Onze burgemeesters en hun teams zullen vrouwen en mannen van formaat moeten zijn. Dankzij hun absolute aandacht voor het waterdossier staat straks het water niet aan uw lippen. Kies ze voorzichtig, wees mild -ze navigeren in een wereld van veel regels- en wens ze geluk. Ze gaan het nodig hebben.
DE MORGEN – 10 september 2024 Opiniestuk