Grondwaterpeilen blijven verder dalen
In de maand mei heeft de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) een nieuw rapport gepubliceerd. Uit de metingen van het freatische grondwater (bovenste lagen) blijkt dat de grondwaterpeilen verder zijn gedaald. Heel wat professoren maken zich zorgen.
Het laatste VMM-rapport heeft geen bemoedigende cijfers over de grondwaterpeilen. 64 procent van de meetpunten hadden op 7 mei lage tot zeer lage grondwaterstanden. Begin april was dat nog maar 45,5 procent. De achterstand van de droogte van vorig jaar hebben we niet kunnen inhalen.
Het heeft onvoldoende geregend om de grondwaterreserves opnieuw aan te vullen en de situatie nu is vergelijkbaar met begin vorig jaar. We zitten in een verhoogde waakzaamheid. Tegen eind 2020 zal het afwegingskader voor prioritair watergebruik tijdens waterschaarste op punt staat waarin staat wie wanneer welk water kan gebruiken bij een grote crisis.
Vlaamse gronden gevoelig voor droogte
Het grondwater in Vlaanderen is veel gevoeliger voor klimaatsveranderingen dan in andere gewesten want de sedimentaire lagen, waar het freatisch grondwater in zit, liggen veel dichter tegen de oppervlakte en zijn dus gevoeliger voor droogte.
Ook de wateraanvoer in Vlaanderen is beperkt. We zijn sterk afhankelijk van ons regenwater. Op jaarbasis is er wel nog altijd dezelfde hoeveelheid regen, maar we hebben in vergelijking met Wallonië niet zo veel rivieren die water binnenbrengen. Nederland krijgt bijvoorbeeld via de Rijn heel veel smeltwater uit de Alpen binnen gevoerd, dat gestockeerd wordt in het IJsselmeer.
Er zijn vooral problemen in West-Vlaanderen, dat ook wel de woestijn van Noord-West-Europa wordt genoemd. Het water zit erg diep en er zijn weinig mogelijkheden tot grondwaterwinningen. Het water wordt bovendien overgeëxploiteerd door bedrijven en de landbouw. Bovendien is er in die regio het gevaar op verzouting door de combinatie van droogte en zeespiegelstijging.
De hoge bevolkingsdichtheid in Vlaanderen maakt dat de hoeveelheid water die we beschikbaar hebben per persoon zeer laag is.
Stockeren in ondergrond
De oppervlakte in Vlaanderen is te veel verhard. 15 procent van de oppervlakte is verhard. Dat is drie keer zo veel als in de jaren 1970. Het stijgt nog steeds. Daardoor loopt het regenwater snel af naar rioleringen en beken, aldus Patrick Willems. Daarom kunnen we niet genoeg benadrukken dat het belangrijk is om tijdens natte periodes meer water te stockeren in de ondergrond. Dat is een heel groot natuurlijk reservoir dat gratis beschikbaar is en waar het water kan in infiltreren. In de toekomst hebben we ook meer nood aan buffer- en spaarbekkens.
Het is belangrijk dat regenwater genoeg tijd krijgt om in de bodem te infiltreren of in te sijpelen, op een natuurlijke manier. Lokale besturen kunnen bijvoorbeeld meer wadi’s aanleggen. Particulieren moeten het regenwater ook meer in de eigen tuin laten infiltreren. Via regenwaterputten kan er ook veel water verzameld en hergebruikt worden. Het gebruik van hemelwater is een meer duurzaam alternatief dan het gebruik van grondwater via een boorput. Hemelwater is perfect bruikbaar voor toepassingen die geen drinkwaterkwaliteit eisen, zoals het toilet te spoelen, wasmachine, poetsen, tuin, …. Het is één van de voorbeelden hoe we de druk op grondwaterreserves kunnen verminderen. Bijkomend voordeel is dat dit regenwater opgevangen wordt en niet versneld afstroomt of moet gezuiverd worden.”
Infiltratiebonus als compensatie
Vlario pleit al jaren voor een infiltratiebonus. Deze zou moeten komen in Vlaanderen voor wie water infiltreert. Dergelijke systemen bestaan al langer in andere Europese landen, waaronder Duitsland. 50 à 60% van de rioolkost wordt veroorzaakt door de afvoer van regenwater. Deze zit momenteel mee verrekend in de saneringsbijdrage.
Het overgrote merendeel van ons huishoudelijk afval is vloeibaar en dat ‘sorteren’ we nog veel te weinig. Het regenwater wordt best zoveel mogelijk ter plaatse vastgehouden, gebruikt en/of geïnfiltreerd om wateroverlast te vermijden. Burgers en bedrijven die geen regenwater afvoeren maar zinvol hergebruiken en ter plaatse houden, dienen hier niet voor te betalen. Met een transparante waterfactuur waar de kosten voor de afvoer (en zuivering) van regen- en afvalwater opgesplitst en apart vermeld worden, krijgen burgers en bedrijven de mogelijkheid om van een infiltratiebonus te genieten.
Lees ook
Artikel Aquarama – FOCUS grondwater – nr.88
Artikel - Focus grondwater - Aquarama