Veel water verspild tijdens bronbemaling – Ruimte voor verbetering

Tijdens bouwwerken wordt er vaak droogzuiging, oftewel bronbemaling toegepast. Hierbij wordt het grondwater opgepompt voor het tijdelijk verlagen van de grondwatertafel. Dit zuiver water wordt te vaak geloosd in onze gemengde riolering. Indien de lozing in de openbare gemengde riolering meer dan 10m³/uur bedraagt is schriftelijke toestemming nodig van Aquafin. De lozing per uur is afhankelijk van de grond, de grootte,… maar voor een eengezinswoning kan je al snel zitten over de 10m³/uur.

Het zuivere water komt dan niet terug in ons oppervlaktewater maar wordt verder afgeleid naar onze waterzuiveringsinstallaties met als gevolg dat de zuiveringsnormen moeilijk haalbaar zijn, uitspoeling van slib, aanzanding in de riolering en overstorten in werking treden omdat de riool het water niet kan slikken. Hiermee wordt ook vuil water geloosd in ons oppervlaktewater.

VLARIO ziet hier nog verbetering en pleit om het water van bronbemalingen zinvol te gebruiken.

Zowat 90 procent van het grondwater dat opgepompt wordt op bouwplaatsen belandt in de riolering. Dat is het wegpompen van grondwater om een werf droog en werkbaar te maken, zeker als die ondergronds gaat. Het gaat om veel water, want op een grote werf van 40 bij 25 meter, met twee ondergrondse niveaus, wordt er 100 m³/uur opgepompt.

De lozing op de riolering dient vermeden te worden. Bij de ontwerp- en studiefase van het bouwproject dient men reeds alternatieven te onderzoeken. De beste oplossing is om het water opnieuw te laten infiltreren, terug te laten vloeien dus naar waar het vandaan komt. Zo’n retourbemaling laat het water terug in de bodem dringen via infiltratieputten, infiltratiebekkens of infiltratiegrachten.

VLAREM bepaalt dat het grondwater dat onttrokken wordt bij bronbemalingen, in zoverre dit met toepassing van beste beschikbare technieken mogelijk is, zoveel mogelijk terug in de grond moet worden ingebracht buiten de onttrekkingszone. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van infiltratieputten, -bekkens of -grachten. Indien infiltratie technisch niet mogelijk is, dient het water afgeleid te worden naar de dichtstbijzijnde waterloop of regenwaterafvoer bij een gescheiden stelsel. Pas in laatste instantie mag het water geloosd worden op de openbare riolering.

We dienen in tijden van droogte ook verder te denken om het water afkomstig van bronbemaling in te zetten voor andere activiteiten. Zo kan het water bv. opgevangen worden in regenwatertanks en gebruikt worden door burgers en landbouwers in de nabije buurt. In veel gevallen is het water van goede kwaliteit en kan het dus zonder verdere zuivering gebruikt worden in de bouw zelf of voor toepassingen waar geen drinkwaterkwaliteit voor nodig is (toiletspoeling, planten gieten, …). Het gaat om grote hoeveelheden, en dus moet goed nagekeken worden welke gebruikers hiervoor in aanmerking zouden komen.

Via bronbemaling is veel water beschikbaar dat vandaag niet nuttig ingezet wordt. Vlario vraagt meer aandacht om verspilling van water afkomstig van bronbemaling tegen te gaan. Er is hier zeker nog ruimte voor verbetering.

Rol van de gemeente

Ook de minister Zuhal Demir deed via LinkedIn een oproep aan de lokale besturen om streng toe te zien op de lozing van grondwater in het riool en het ondersteunen van duurzame initiatieven. De minister zal nagaan of de Vlaamse wetgeving op dat vlak aangescherpt kan worden, want hergebruik van water moet nog meer de regel worden.

De belangrijkste taak voor de gemeente is op het moment van het afleveren van de vergunning. Waar mogelijk dient retourbemaling te worden opgelegd, of aangeduid in welke waterloop geloosd kan worden. Zeker voor grotere werven is een onderzoek aan de orde naar de haalbaarheid van buffer en hergebruik. Gemeenten die een goed hemelwaterplan hebben opgemaakt, kunnen daarop verder bouwen. Uiteraard is toezicht en handhaving noodzakelijk, alsook een goede communicatie naar de bouwheren en aannemers.

Duurzame initiatieven

Er zijn verschillende initiatieven, zowel vanuit gemeenten, bouwbedrijven en buurtbewoners om het grondwater beter te benutten. VVSG bundelde via een ervaringsuitwisseling hoe gemeenten omgaan met bronbemalingen en eventueel hergebruik van het bemalingswater in tijden van droogte.

GENT

De stad Gent startte een proefproject voor hergebruik van water van tijdelijke bronbemalingen bij bouwwerven. De focus ligt er op hergebruik door buurtbewoners. Gent hanteert daarbij randvoorwaarden: over de duur en het doel van de bemaling; over hoe om te gaan met mogelijk verontreinigde bodems; over technische vereisten van het buffervat voor hergebruik; over de toegankelijkheid; over het hergebruik (niet geschikt voor menselijke consumptie en alleen gebruik op eigen risico); over de periode voor hergebruik. Het hergebruik van het bemalingswater moet kosteloos worden aangeboden aan buurtbewoners. De stad Gent legt ook voorwaarden op om toezicht mogelijk te maken.

KAMPENHOUT

Bij nieuwe bemalingen zal een buffervat van 10.000 liter moeten worden geplaatst. Particulieren en landbouwers kunnen hier dan water gaan ‘aftappen’. Let wel: dit is ongecontroleerd water en niet geschikt voor menselijke consumptie. Landbouwers moeten dit water ook aangeven in hun heffingsformulier.

Tijdens droogteperiodes moeten bemalingen sondegestuurd zijn. Dit betekent dat de pompen worden afgezet als het peil laag genoeg staat en pas weer worden aangezet wanneer het water te hoog komt te staan. Op deze manier wordt niet constant gepompt en zal uiteindelijk minder water verloren gaan.

De meterstanden van de debietmeters zullen wekelijks moeten worden doorgegeven via een online formulier. Zo kunnen we de vergunningsvoorwaarden beter controleren en heeft de bemaler zelf ook beter zicht op de stand van zaken.

TESSENDERLO

Via aannemers wordt de vraag ook door buurtbewoners zelf gesteld, die zien dat dit water verloren gaat, om het water ter beschikking te stellen voor het sproeien van de tuinen/auto’s te wassen. In Tessenderlo ging aannemer SuperBeton in op deze vraag van de buurtbewoners en stelde een buffervat van 20.000 liter op waartoe de buurtbewoners toegang hadden.

LEUVEN

Ook in Leuven werd samengewerkt met een bouwbedrijf. Het bouwbedrijf Besix realiseert op het Martelarenplein aan het spoorwegstation een grote ondergrondse fietsenparking. Daar wordt voortaan al het opgepompte water gerecupereerd. De Leuvense groendienst komt hier meermaals per dag langs om telkens een tank van 4.000 liter te vullen waarmee voornamelijk de zeshonderd jonge bomen die in het voorjaar geplant werden bewatert, want die hebben nu veel water nodig.

Binnen enkele weken gaat Leuven nog een stapje verder en zal het opgepompte water zelfs gebruikt kunnen worden door de inwoners, via grote vaten met een kraantje.

Nuttige links

Grondwaterindebouw
VMM bemaling in 4 stappen
VMM heffingen
VMM richtlijnen
DOV
OVAM
Aquafin

Info voor architecten en ontwerpers Vlario

Berekeningstool lijntrajecten

De bemaling van lijntrajecten verschilt in meerdere opzichten van de bemaling van een bouwput, voornamelijk omwille van de geografische uitgestrektheid en de fasering van de bemaling. Deze aspecten worden in de nieuwe bijlage bij de Richtlijnen Bemalingen behandeld. Het werd opgesteld in opdracht van VLARIO met financiële ondersteuning van Aquafin, de Watergroep, Farys, Fluvius en Pidpa en in samenwerking van VMM.

Bekijk hier de instructievideo