Praktijkvoorbeeld Beernem: bemaling met infiltratie in de buurt van de historische Kallemoeiedreef.
Door Chris Van Paemelen, Beleidscoördinator Ruimte
In sportpark Drogenbrood in Beernem werden in maart 2022 de werken aan het nieuw, gemeentelijk zwembad gestart. De grondwerken, meer bepaald de bronbemaling, vormden een bedreiging voor de historische Kallemoeiedreef vlakbij. Om de dreef te beschermen, nam de gemeente diverse maatregelen. Van het inzetten van de meest innovatieve technologie tot zeer pragmatische maatregelen.
De bemalingsstudie gaf aan dat de grondwerken van het nieuw te bouwen zwembad een grote impact zouden hebben op het grondwaterpeil in de ruime omgeving. Door de vele zandsteenlagen is een retourbemaling niet mogelijk. Hergebruik is door het hoge ijzerwaarde van het water en de ligging van de site slechts beperkt mogelijk. De bemalingsstudie uitgevoerd in de studiefase van het zwembad gaf dan ook aan dat lozen via de bestaande, nabijgelegen Kallemoeiebeek de aangewezen oplossing was.
De beek is daarom als infiltratiebekken gebruikt. Door die beek af te dammen, blijft er altijd water in staan, waardoor het opnieuw de grond kan insijpelen. Net voor aanvang van de werken werd de beek zorgvuldig gerijt zodat de infiltratiecapaciteit zo optimaal mogelijk werd.
De opgeworpen dammen werden empirisch/pragmatisch bepaald met keuze van maximale opstuwing. Het volledig beschikbaar profiel/gabarit kon aldus permanent onder water staan. Deze peilverhoging werd besloten in overleg met het aanpalend westelijk landbouwgebruik.
De Kallemoeiedreef, gelegen langs de beek, telt tientallen oude en waardevolle beuken en eiken. Om zeker te zijn dat die bomen de werken zouden overleven, werd daarnaast innovatieve monitoring technologie ingezet. Hierbij wordt o.a. de sapstromen en stress in de oude beuken van de Kallemoeiedreef opgevolgd.
Naast diverse bodemparameters (bodemvochtigheid, Zuigspanningen, …) en weerparameters (regen, zon, relatieve luchtvochtigheid, …) worden er sensoren in een bewust gekozen boom van de dreef geplaatst. Deze sensoren meten de diametergroei en de sapstromen in een tak van de boom.
Door al deze parameters te monitoren en digitaal op te volgen werd de gezondheid van de boom continu opgevolgd en werd droogtestress proactief opgemerkt.
Via deze monitoring werd op een bepaald ogenblikken (midden juli – begin augustus) beslist om tijdelijke bevloeiing uit te voeren, op de juiste moment met de juiste hoeveelheid. Dit met water dat water dat opgepompt werd op de werf. Daarnaast is tijdens de hete zomer het water gebruikt om de sportvelden te besproeien.
Toenemende droogte
Met de toenemende droogte en het alarmerend lage grondwaterpeil in Vlaanderen van de afgelopen jaren, neemt het belang van zorgzaam omspringen met grondwater alleen maar toe.
In Beernem hebben de positieve gevolgen van de innovatie technologie en pragmatische ingrepen alvast hun vruchten afgeworpen. De monitoringscampagne, die dit voorjaar van start ging, is intussen afgerond. De beuken hebben de grondwerken in de werfzone van het zwembad zeer goed doorstaan ondanks de lange periode van droogte en lage luchtvochtigheid. Geheel toevallig en onafhankelijk van elkaar hebben we in dezelfde periode het bomenbeheerplan opgemaakt, samen met Regionaal Landschap Westhoek, en werd ook via die weg vastgesteld dat de beuken in uitstekende conditie verkeerden.