PERSBERICHT VAN VLAAMS MINISTER VAN JUSTITIE EN HANDHAVING, OMGEVING, ENERGIE EN TOERISME ZUHAL DEMIR
Vlaanderen legt afspraken vast voor gecoördineerde inspectie 50.000 kilometer riolen
Vlaanderen heeft een uitgebreid rioleringsnetwerk van meer dan 50.000 kilometer, beheerd door een honderdtal rioolbeheerders. Helaas heeft tot op de dag van vandaag niemand een volledig, overkoepelend overzicht waar de rioleringen zich bevinden en in welke staat ze zijn. Ook in Vlaanderen was dat in het verleden nooit een prioriteit. Tijdens de VLARIO-dag over riolen en afvalwaterzuivering eind 2020 kondigde Vlaamse minister van Omgeving Zuhal Demir al aan dat daar verandering in moet komen. De Vlaamse regering heeft intussen de concrete afspraken klaar met de sector over hoe en tegen wanneer deze riolen moeten nagekeken worden om ernstige maatschappelijke en ecologische schade te voorkomen. De meest kritische rioleringen moeten eerst gebeuren en een eerste concrete deadline voor de inspecties is eind 2023, wanneer 25% van het inspectieplan uitgevoerd moet zijn door de rioolbeheerders.
De gemiddelde leeftijd van de gemeentelijke riolen in Vlaanderen is op dit ogenblik 40 à 50 jaar. Barsten, wortelingroei of andere beschadigingen kunnen op een bepaald moment leiden tot het breken van de riool. Een lekkende riool zorgt dan voor verzakking van het wegdek en vervuilt de omgeving. Zo’n incidenten, vaak met zware gevolgen en impact op de omgeving, kunnen beperkt worden als de schade in een vroeg stadium wordt opgemerkt.
“Vlaanderen heeft een uitgebreid rioleringsnetwerk van meer dan 50.000 kilometer, beheerd door een honderdtal rioolbeheerders. Helaas is er tot op de dag van vandaag nergens een volledige inventaris van waar de rioleringen zich bevinden en in welke staat ze zijn. Nochtans leven we al in 2020. Het spreekt voor zich dat daar verandering in moet komen”, zegt Demir. “Het is pas als door volledig in beeld te brengen waar de rioleringsnetten zich bevinden, en in welke toestand ze zich bevinden, dat de rioolbeheerders efficiënte herstellingen en doelgerichte investeringen kunnen uitvoeren. Vooraleer de schade te groot wordt. Bovendien kunnen we zo voorkomen dat de kostprijs nog hoger oploopt en kunnen belangrijke efficiëntiewinsten geboekt worden”.
Wendy Francken, directeur van Vlario, het overlegplatform & kenniscentrum voor rioleringen- en afvalwaterzuiveringssector: “Alle gemeentelijke rioolbeheerders kunnen nu aan de slag en via onze Werkgroep Asset-Management houden wij uiteraard de vinger aan de pols. Wij zijn ervan overtuigd dat we hiermee een grote stap in de goede richting zetten!”
Tegen eind 2027 verwacht de Vlaamse Regering een volledige en betrouwbare kijk hebben op de toestand van de riolen, waarvan een kwart tegen eind 2023 moet gebeuren. Ze gaf de opdracht om binnen de VLARIO-werkgroep ‘Asset Management’ standaarden en minimumvereisten uit te werken voor die rioolinspecties. Die stap is nu gezet. Aquafin, AquaFlanders, VLARIO, VMM (Vlaamse Milieumaatschappij), VVSG (Vereniging Vlaamse Steden en Gemeenten), de Vlaamse steden en gemeenten en hun rioolbeheerders zijn het nu eens over een reeks afspraken die de minimale vereisten voor de inspecties vastleggen.
Inspecteren volgens risico
Riolen die onder spoorwegen, gebouwen en snelwegen doorlopen, worden beschouwd als top-kritisch. Ze lopen namelijk het meeste risico op gevolgschade bij falen. Naar schatting maken deze leidingen ongeveer 2% uit van het volledige rioleringsnetwerk. Ze moeten gecontroleerd worden met een robot die door de riool rijdt en die via camera-beelden de toestand gedetailleerd in beeld brengt. Dit zijn de duurste inspecties omdat de riolen eerst moeten geruimd worden vooraleer de rijdende camera erdoor kan.
Voor nog eens 40% van de riolen volstaat het om in eerste instantie de leiding ter hoogte van de rioolput te inspecteren door een putcamera neer te laten in de inspectieput en zo een idee te krijgen van de toestand. Wordt er aantasting vastgesteld, dan moet er alsnog een rijdende camera door.
Niet àlle riolen moeten dus geïnspecteerd worden. De klemtoon ligt op de leidingen die onder meer door hun ligging en hun leeftijd het grootste risico vormen. Om tegen eind 2027 een representatief beeld te hebben van de toestand van deze riolen, zal een gemiddelde gemeente (= 167 kilometer aan leidingen, waarvan 3 kilometer top-kritische) jaarlijks ongeveer 30.000 euro moeten spenderen aan inspecties. Deze kost weegt echter niet op tegen de maatschappelijke, ecologische én economische schade bij een rioolbreuk op een kritische locatie.
Tegen 2027 zal elke rioolbeheerder ook een vervolg-inspectieplan moeten opstellen dat de vaststellingen uit deze basisinspecties combineert met de mogelijke risico’s. Het stopt dus niet in 2027.
Kwart inspecteren tegen eind 2023
Nu de minimumvereisten vastliggen, wordt in een volgende stap een plan van aanpak voor steden en gemeenten en hun rioolbeheerders samengesteld. Zij moeten vandaag gestart zijn met de opmaak van een risicokaart en een inspectieplan volgens de gemaakte afspraken. Een eerste concrete deadline voor de inspecties is eind 2023, wanneer 25% van het inspectieplan uitgevoerd moet zijn. Dat inspectieplan moet klaar zijn tegen eind 2022. Rioolbeheerders mogen zelf beslissen of ze de inspectieplannen per gemeente uitvoeren of gegroepeerd voor hun werkingsgebied.
Ondertussen wordt er ook werk gemaakt van een digitale data-uitwisseling en van een applicatie waarmee gemeenten, hun rioolbeheerders en de Vlaamse overheid de status ten opzichte van hun inspectieprogramma zullen kunnen opvolgen. Zo wordt dat donkere, ondergrondse netwerk een stuk transparanter.