Burgemeester, waar stroomt uw saneringsbijdrage naartoe?

Op 29 maart heeft onze jaarlijkse VLARIO-dag plaatsgevonden waarbij we de meer dan 850-deelnemers hebben kunnen trakteren op een interessant programma, een innovatieve rioleringsbeurs en een uitgelezen netwerkmoment waar we uitgebreid hebben kunnen netwerken. Het thema dit jaar was: Burgemeester, waar stroomt uw saneringsbijdrage naartoe?

Het verslag van de VLARIO-dag en de foto’s kan u hieronder terugvinden.

Samenvatting

In haar openingswoord, feliciteerde mevrouw Gwenny De Vroe, voorzitster van de Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie in het Vlaams Parlement, VLARIO met de talrijke opkomst en het interessante programma. Ze benadrukte dat het waterbeleid een belangrijke prioriteit is voor de commissie en schetste de grote uitdagingen voor de toekomst: door de klimaatverandering stijgt het risico op wateroverlast en droogte; om de waterkwaliteitsdoelen te halen, moet de rioleringsgraad en zuiveringsgraad verder omhoog. Ze pleitte ervoor om burgers, landbouwers en bedrijven een actievere rol te laten spelen in de uitvoering van het beleid. Ze wees op de noodzaak om te komen tot een meer duurzaam en circulair watergebruik en benadrukte het belang van de Blue Deal en in het bijzonder de droogte- en hemelwaterplannen om gemeenten aan te zetten hier meer op in te zetten. Ze kondigde verdere parlementaire initiatieven aan in functie van een grotere financiële transparantie in de sector en nodigde de lokale besturen alvast uit op de studiedag in september in het Vlaams parlement i.s.m. VLARIO.

Professor Patrick Willems, de voorzitter van VLARIO, herinnerde in zijn bijdrage aan de grote kwetsbaarheid van Vlaanderen voor overstromingen en droogte, en aan de toenemende kans op schade door de effecten van klimaatverandering. Hij benadrukte de nood aan een paradigmashift waarbij water enkel nog wordt afgevoerd als het echt niet anders kan, en wees op een aantal instrumenten die daaraan kunnen bijdragen, zoals het groenblauwpeil, de infiltratiebonus en de projectoproepen binnen de Blue Deal die moeten leiden tot meer circulair watergebruik. Hij benadrukte de nood aan een inhaalbeweging inzake investeringen om een betere waterkwaliteit te bereiken en vroeg ook meer aandacht voor asset management. Hij benadrukte de cruciale rol van de lokale besturen om water vast te houden en drong aan om geen enkele (koppel)kans onbenut te laten om daaraan bij te dragen in concrete projecten.

Professor Theo Jans presenteerde vervolgens de conclusies van de studie over de besteding van de gemeentelijke saneringsbijdrage. In deze studie werden de opbrengsten, kosten, inkomsten en uitgaven in kaart gebracht voor de gemeenten en rioolbeheerders. Hij presenteerde de belangrijkste cijfers uit de studie en concludeerde dat de rioleringsactiviteiten fundamenteel kostendekkend en dus winstgevend zijn. Hij maakte daarbij wel de kanttekening dat dit een gevolg is van de lange afschrijftermijnen en dat de sector aanzienlijke negatieve kasposities kende in de afgelopen jaren, waardoor de financiering een specifiek aandachtspunt vormt. Verder wees hij op de beperkte vergelijkbaarheid van de gegevens, doordat de gemeenten en rioolbeheerders anders omgaan met bv. afschrijvingstermijnen, methodes om overhead en indirecte personeelskosten te bepalen, etc. Hij formuleerde aanbevelingen om de transparantie te verbeteren, door een daadwerkelijke externe controle in te voeren op de naleving van de omzendbrief. Hij wees erop dat een afweging nodig is tussen de noodzaak aan vergelijkbaarheid van financiële gegevens en de kost die dat veroorzaakt bij de gemeenten en rioolbeheerders. Hij adviseerde om de gemeenten beter te ondersteunen bij de invulling BBC gegevens, suggereerde dat de rioolbeheerders onderling afspraken zouden kunnen maken over de allocatie aan verschillende kostenposten en benadrukte tenslotte dat de analyse en controlecapaciteit van de toezichthouder (VMM) versterkt zou moeten worden om bovenstaande uitdagingen structureel aan te kunnen pakken.

Victor Dries, de adjunct kabinetschef van minister Demir, benadrukte in zijn reactie op de studie over de saneringsbijdrage dat het positief is dat er veel geïnvesteerd wordt, en riep VLARIO op om een initiatief te nemen samen met de rioolbeheerders en gemeenten verder werk te maken van de transparantie. Hij meent dat er potentie is om ‘slimmer’ te investeren, door meer dan nu in te zetten op decentrale oplossingen. Hij gaf aan dat de meeste projecten van de Blue Deal ondertussen opgestart of in uitvoering zijn, en benadrukte het belang van de tijdige opmaak van de hemelwater- en droogteplannen om het lokaal waterbeheer te verbeteren, en herbevestigde dat ze het toegangsticket zullen worden voor alle Vlaamse water-subsidies na 2023. Hij dankte VLARIO voor het werk rond de infiltratiebonus en gaf aan dat een gefaseerde invoering overwogen wordt, waarbij eerst de grote oppervlaktes onder de toepassing ervan zouden vallen. Om de doorlooptijd van projecten te verkorten, zijn een aantal voorstellen opgenomen in de conceptnota over de omgevingsvergunning. Ook de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met Aquafin heeft als doel om processen te versnellen, en zal het uitgangspunt zijn voor een soortgelijke oefening richting de gemeentelijke rioolbeheerders. Het komende jaar komt er een nieuw subsidieprogramma en een nieuwe reeks investeringen via het lokaal pact. Hij sloot dan ook af met de oproep om te blijven investeren in slimme projecten, die passen in de hemelwater- en droogteplannen.

Ingeborg Barrez van VMM en Danny Baeten van Aquafin stelden een eerste doorkijk voor naar de nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaamse Gewest en Aquafin. Deze overeenkomst moet leiden tot een duidelijkere rolverdeling, met meer responsabilisering voor Aquafin, en met als doel om sneller en efficiënter de ecologische doelstellingen te behalen. Concreet voor de gemeenten wordt een andere manier van werken naar voor geschoven, waarbij via matchmaking naar een betere afstemming wordt gezocht tussen de investeringsplannen van Aquafin (in functie van waterdoelen) en die van de gemeenten (in functie van de kwaliteit van de leefomgeving). Daartoe zal verder overleg met de individuele gemeenten plaatsvinden.

Professor Liesbeth Huybrechts van de UHasselt gaf een overzicht van de kennis en goede praktijken inzake het opzetten van participatie bij grote infrastructuurwerken. Ze wees op de valkuilen van institutie-gedreven participatie en hield een pleidooi voor een zorgzaam en zorgvuldig participatieproces, waarbij vertrokken wordt van de verwachtingen, ervaringen en expertise van de betrokken doelgroepen. Ze koppelde dat aan de noodzaak om sterker in te zetten om het ontwikkelen van relationele vaardigheden bij de projectleiding, om die in te kunnen zetten voor, tijdens en na de projectuitvoering. Tenslotte wees ze op ’tussenruimtes’ die de knopen kunnen vormen in kennisnetwerken en op het bestaan van talrijke ’tools’ die ondersteunend kunnen werken.

Dorien Mahieu van PIDPA, gaf een korte stand van zaken van het CIW project ‘Centrale of decentrale zuivering huishoudelijk afvalwater’. Daarin wordt een toolbox ontwikkeld die moet helpen om de keuze te maken tussen verschillende oplossingen voor ongezuiverde lozingen in het buitengebied. De werkzaamheden zijn in volle gang, en wie expertise kan inbrengen over technologieën, materialen of het beheer ervan, is dan ook bijzonder welkom!

Griet Goossens van de VCB stelde aansluitend het Coock project waterbewust bouwen voor, waarin innovatieve technieken worden verkend voor individuele en collectieve waterzuivering en waterhergebruik. Het project wil kennis verzamelen uit bestaande projecten en nieuwe projecten ondersteunen, en daaruit lessen trekken voor toekomstige bouwprojecten. Projecten die mikken op de toepassing van innovatieve technologie met een focus op huishoudelijk water kunnen steun krijgen via dit project. Aanmelden kan via Projectoproep Waterbewust Bouwen.

In het laatste deel gaven de verschillende voorzitters van de werkgroepen in een filmpje een kort overzicht van de belangrijkste realisaties van de werkgroepen. U kan er alles over lezen in het activiteitenverslag.

Daarna werd de winnaar van de fotowedstrijd bekend gemaakt. De foto ‘looking for leaks’ van Bert Houben (Aquafin) werd door de deelnemers verkozen tot winnaar.

Tenslotte blikte Wendy Francken in haar slotwoord kort terug op de bijdragen, en bedankte ze alle sprekers en aanwezigen.